بررسی زندگی واحوال رابعه عدویه (بانویی عارف در قرن دوم هجری)

حاصل این پژوهش، گشت و گذاری در بوستان ادب عرفانی استو رهاورد آن آشنایی با صاحبدلی وارسته که ولای دوست یافته و از سر خواجگی کون و مکان بر خاسته و از هرآنچه غیر اوست سر بر تافته استفایل با فرمت ورد و تنظیم شده در222 صفحه قابل ویرایش و آماده پرینت می باشد

بررسی زندگی واحوال رابعه عدویه (بانویی عارف در قرن دوم هجری)

چکیده

حاصل این پژوهش، گشت و گذاری در بوستان ادب عرفانی است.و رهاورد آن آشنایی با صاحبدلی وارسته که ولای دوست یافته و از سر خواجگی کون و مکان بر خاسته و از هرآنچه غیر اوست سر بر تافته است.

رابعه عدویه عارفة نامدار قرن دوم هجری است منابع نام پدرش را «اسمعیل» ذکر کرده اند.او یکی از سه عارفة نامدار بصره است.اوضاع سیاسی بصره در عهد وی مقارن با حکومت عباسیان بود.بصره در آن روزگار ،موقعیت تجاری ویژه ای داشت.رابعه در این شهر می زیست.وی به جهت مزیتی که در کسب کمالات انسانی و فضایل نفسانی داشته و عموم سالکان طریقت نیز برآن اذعان دارند،نسبت به بسیاری از مردان عارف در عصر خویش برتری یافته است.

وی همواره به تهجّد و شب زنده داری می پرداخت. او مقامات عرفانی را از اولین مقام، مقام توبه تا  تا آخرین مقام، مقام رضا طی کرد. اندیشة عرفانی وی در موضوع «محبت الهی» مشهور است.و اشعاری در این زمینه از او نقل شده است.«ابن عربی» حال و مقام وی را از مردان بالاتر می داند.

«وحدت وجود » از دیگر اندیشه های عرفانی اوست. چراکه اصطلاح«فنا» از عرفای قرن دوم آغاز گردید.که در حقیقت بنیان این اندیشه بود.

«حج» در نظر او با معنای حج در دیدگاه دیگران متفاوت است.او فقط به قصد دیدار روی دوست به حج می رود.زیرا به مرحله ای از سلوک معنوی رسیده است که وجودش جوهر الهی را متجلی می کند.

او حالات عرفانی،چون خوف الهی،ذکر الهی و مشاهده را درک کرده است. رابعه در موضوع ازدواج، تجرد را بر تأهل برگزید. تا با به دست آوردن آزادی و استقلال،فرصت انجام اعمال طریقت را داشته باشد.

در تاریخ تصوف افرادی هم نام و هم مسلک رابعه وجود دارند که در متون عرفانی ومنابع مختلف از آنان سخن رفته است.

آشنایی با بسیاری از عرفای همعصر وی، کمک بسزایی در شناخت این بانوی عارف خواهد ،نمود.به طوری که در این تحقیق به شرح احوال گروه کثیری از ایشان پرداخته شده است.

سخنان،اشعار، حکایات و کرامات بسیاری از رابعه نقل شده است. او فردی فاضل و خردمند بود.اغلب صاحب نظران در این مورد اتفاق نظر دارند و این نکته را در کتب خویش آورده اند.

تاریخ درگذشت  رابعه عدویه را به سال(۱۳۵ یا ۱۸۵ ه.ق) دانسته اند. آرامگاه وی در بصره بوده ،اما در تحولات این شهر به کلی ویران شده است.

آشنایی با زندگانی و اندیشه های این بانوی پارسا ،می تواند سرمشق سالکان طریق عشق و معرفت الهی قرار گیرد وزنان عصر مارا از غفلت و بی خبری به کسب فضایل و کمالات معنوی رهنمون گردد.

این پایان نامه ابتدا به بحث عرفان و تصوف و رابطۀ آن با اسلام میپردازد.سپس زندگی یکی از زنان عارف بصره،به نام«رابعه عدویّه»(متوفی ۱۸۵یا۱۳۵ه.ق)را مورد بررسی قرار می دهد.که با عبادات خویش و ورود به طریقت الهی به مقامات عارفان دست یافت. گویند،او اولین کسی است که معنی و مفهوم حقیقی «حبّ الهی»را در تصوف اسلامی وارد کرده است.«حج»در دیدگاه وی فقط به قصد دیدار روی دوست انجام می شود.او «حال مشاهده» را درک کرده است واز جمله زنانی است که تجرّد را بر تأهل برگزید تا با آزادی و استقلال خویش در طریق تصوف به بالاترین درجات نائل شود.وی با صوفیان نامدار همعصر خویش چون:معاذةعدویه،حسن بصری،سفیان ثوری و…معاشرت داشت. رابعه را صاحب کراماتی دانسته اندکه برخی در تذکرةالاولیا عطار آمده است. او زنی فاضل و خردمند بود،اشعار استواری به وی نسبت می دهند.مناجات وسخنان حکمت آمیز وی در کتب عرفانی نقل شده است.در برخی اشعار پارسی نیز از وی سخن رفته است.

هدف این پایان نامه،تبیین افکار و ابعاد شخصیّتی«رابعه عدویّه»عارفۀ نامدار قرن دوم هجری       می باشد که در طریق سیر و سلوک حق، معادن وجود خویش را کشف نموده و با نیروی عشق و ایمان وبا سلاح معرفت،به سیمرغ حقیقت دست یافته است.

از آنجا که از شرح زندگانی وی ،اطلاع چندانی در دسترس نیست،ومسأله با وجود افرادی به همین نام در عصر وی وهمچنین به دلیل قلّت منابع و مآخذ،کاررا دشوار و تحقیق را محدود می گرداند.با این وجود، به قدر وسع و توان علمی سعی شده تا گامی در جهت معرفی این بانوی پارسا برداشته شود.  روش پژوهش،به صورت تحقیق کتابخانه ای و فیش برداری از متون عرفانی است که در کتب متعدد،  شرح حال و آراء و نکات برجستة زندگی وی  مورد بررسی قرار گرفته است.

واژه های کلیدی: عرفان،تصوف، رابعه عدویّه، اسلام،

فهرست مطالب

چکیده    ۱

پیشگفتار:    ۳

مقدمه:    ۵

فصل اول    ۹

کلیات طرح    ۹

۱-۱ بیان مسئله    ۱۰

۱-۲ اهمیت تحقیق    ۱۰

۱-۳ سؤال مورد تحقیق    ۱۱

۱-۴ زمینه تحقیق    ۱۱

۱-۵ تعریف واژگان    ۱۱

۱-۶- محدودیت ها و مشکلات تحقیق    ۱۲

۱-۷ پیشینة تحقیق    ۱۲

۱-۸ روش کار    ۱۲

فصل دوم    ۱۳

عرفان و تصوف    ۱۳

۲-۲ تصوف و منشأ آن    ۱۶

۲-۳ رابطه تصوف و اسلام    ۱۸

۲-۴ سیر تصوف در قرون و ادوار    ۱۹

۲-۵  تصوف عاشقانه و تصوف زاهدانه    ۲۳

۲-۶ تصوف و زنان صوفی    ۲۵

فصل سوم    ۲۶

رابعه عدویه    ۲۶

۳-۱ نام و کنیه    ۲۸

۳-۲ اوان زندگی رابعه    ۳۰

۳-۳ اوضاع سیاسی عصر رابعه    ۳۳

۳-۴ بصره در عهد رابعه    ۳۵

۳-۵ ورود رابعه به طریقت الهی    ۳۹

۳-۶ عبادات رابعه عدویه    ۴۲

فصل چهارم    ۴۸

مقامات عارفان    ۴۸

۴-۱ مقام اول: توبه    ۵۱

۴-۲ مقام ورع    ۵۷

۴-۳ مقام زهد    ۵۸

۴-۴ مقام فقر    ۶۱

۴-۵ مقام صبر    ۶۴

۴-۶ مقام توکل    ۶۷

۴-۷ مقام رضا    ۷۲

فصل پنجم    ۷۷

اندیشه های عرفانی رابعه عدویه    ۷۷

۵-۱ محبت الهی    ۷۸

۵-۲  رابعه و مقام محبت    ۸۴

۵-۳  وحدت وجود    ۹۱

۵-۴ ابن عربی    ۹۴

۵-۵ ابن عربی و وحدت وجود    ۹۵

۵-۶ رابعه عدویه و وحدت وجود    ۹۶

۵-۷ حج از دیدگاه عرفا    ۹۸

۵-۸ حج از دیدگاه  رابعه    ۱۰۰

فصل ششم    ۱۰۶

حالات رابعه    ۱۰۶

۶-۱ رابعه وخوف الهی    ۱۰۷

۶-۲ رابعه و ذکرالهی    ۱۰۹

۶-۳ رابعه و حال مشاهده    ۱۱۱

فصل هفتم    ۱۱۵

ازدواج از دیدگاه رابعه    ۱۱۵

فصل هشتم    ۱۲۲

رابعه های تاریخ    ۱۲۲

۸-۱ رابعه شامیّه    ۱۲۳

۸-۲ رابعه بنت کعب    ۱۲۵

۸-۳ رابعه دختر شیخ ابوبکر بخاری    ۱۳۰

فصل نهم    ۱۳۱

معاشران رابعه    ۱۳۱

۹-۱ مردان صوفی    ۱۳۲

۹-۱-۱- حسن بصری    ۱۳۲

۹-۱-۲ مالک دینار    ۱۳۴

۹-۱-۳ سفیان ثوری    ۱۳۵

۹-۱-۴ ابراهیم ادهم    ۱۳۷

۹-۱-۵ شقیق بلخی    ۱۳۹

۹-۱-۶ ریاح عمرو قیسی    ۱۴۱

۹-۲ زنان صوفی    ۱۴۲

۹-۱-۱ مریم بصری    ۱۴۲

۹-۲-۲ عفیره عابده    ۱۴۳

۹-۲-۳ معاذه عدویه    ۱۴۴

۹-۲-۴ حیونه    ۱۴۶

۹-۲-۵ عبده بنت ابی شوال    ۱۴۸

فصل دهم    ۱۵۰

کرامات و خرق عادات    ۱۵۰

۱۰-۱ کرامات اولیا    ۱۵۱

۱۰-۲ کرامات رابعه    ۱۵۴

فصل یازدهم    ۱۶۱

فضایل رابعه عدویه    ۱۶۱

۱۱-۱ خردمندی رابعه    ۱۶۲

۱۱-۲ اشعار رابعه    ۱۶۳

۱۱-۳ مناجات رابعه    ۱۶۹

۱۱-۴ حکایت و سخنان رابعه    ۱۷۱

فصل دوازدهم    ۱۸۳

در گذشت رابعه عدویه    ۱۸۳

۱۲-۱  مرگ از دیدگاه عرفا    ۱۸۴

۱۲-۲ رحلت رابعه    ۱۸۵

۱۲-۳  تاریخ درگذشت رابعه    ۱۸۶

۱۲-۴ آرامگاه رابعه    ۱۸۷

۱۲-۵ خواب دیدن عرفا    ۱۸۹

فصل سیزدهم    ۱۹۴

رابعه د ر شعر پارسی    ۱۹۴

۱۳-۱ رابعه در اشعار فرید الدین عطار    ۱۹۵

۱۳-۲ رابعه در شعر خاقانی    ۲۰۵

۱۳-۳ رابعه در سخن مولانا    ۲۰۷

فصل چهاردهم    ۲۰۸

نتیجه گیری    ۲۰۸

فهرست مآخذ و منابع    ۲۱۱

فرهنگ ها و لغت نامه ها    ۲۱۴

فهرست منابع

۱٫    ابن افلاکی ابن خلکان،ا. ش ،وفیات الاعیان،۱۳۶۴،چاپ دوم،قم،شذرات شریف الرضی.

۲٫    جوزی،ج. ،صفة الصفوة،۱۹۹۲م،چاپ اول ، لبنان ،بیروت،دارالفکرلبنان.

۳٫    ابن تغردی بردی،ج. یوسف،النجوم الزاهرة،۱۹۲۹م،ج اول،چاپ دارالمکتب المصریه.

۴٫    ابن سینا،اشارات و تنبیهات،نگارش حسن ملکشاهی،۱۳۶۸،انتشارات سروش.

۵٫    ابن عربی،م ،فتوحات المکیه،۱۳۲۹هق،چاپ بولاق مصر.

۶٫    ابن عربی،م ،فتوحات مکیه،ترجمه محمد خواجوی،۱۳۸۱،چاپ اول،تهران،نشر مولی.

۷٫    اصفهانی،ا. ن.حلیه الاولیاء،۱۹۶۷م،چاپ بیروت، دارالصادر.

۸٫    . افلاک ،ش، مناقب العارفین،.تصحیح یازیجی،۱۳۶۳، چاپ دوم،تهران ،انتشارات دنیای کتاب.

۹٫    الفاخوری،ح ،تاریخ فلسفه در جهان اسلامی،۱۳۷۷،چاپ دوم،انتشارات آموزش و پرورش.

۱۰٫    انصاری، ع. منازل السایرین،شرح عبدالرزاق کاشانی،۱۳۷۱،تهران،انتشارات الزهراء.

۱۱٫    بدوی،ع. شهیده عشق الهی،۱۳۶۷ ، چاپ اول،تهران ، انتشارات مولی.

۱۲٫    جاحظ،ع. البیان والتبیین،۱۳۳۲ق، قاهره.

۱۳٫    جامی، ع .اشعة اللمعات، به اهتمام حامد ربانی،۱۳۵۲،چاپ سوم،تهران، کتابخانه علمیه حامد.

۱۴٫    جامی، ع.  نفحات الانس فی حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی،۱۳۵۷،چاپ سوم،تهران، انتشارات اطلاعات.

۱۵٫    حلبی،ع. ا. مبانی عرفان و احوال عارفان،۱۳۸۵،چاپ سوم، انتشارات اساطیر.

۱۶٫    رازی،ن. مرصاد العباد،به اهتمام امین ریاحی،۱۳۵۲،چاپ دوم،انتشارات امیر کبیر.

۱۷٫    رومی،ش. ا. دقایق الحقایق، به اهتمام سید محمد رضا جلالی،شیروانی،۱۳۵۴،چاپ اول ،نشر زوّار.

۱۸٫    زبیدی،م.  اتحاف السادة المتقین،۱۴۱۲ق،بیروت، انوارالیمینه.

۱۹٫    زرین کوب،ع.  ارزش میراث صوفیه،۱۳۷۳،چاپ هفتم،تهران،انتشارات امیرکبیر.

۲۰٫    زرین کوب،ع، پله پله تا ملاقات خدا،۱۳۷۳،چاپ ششم،تهران،انتشارات علمی.

۲۱٫    زمخشری ..م.ع. ربیع الابرار،۱۴۱۰ق،چاپ اول،قم، انتشارات الشریف الرضی.

۲۲٫    زیدان، ج. تاریخ تمدن اسلام،ترجمه علی جواهر کلام،۱۳۵۲،تهران،نشر امیر کبیر.

۲۳٫    ستاری،ج. عشق صوفیانه،۱۳۸۵،چاپ چهارم ، تهران، نشرمرکز.

۲۴٫    سجادی، ض. دیوان خاقانی،۱۳۷۸،چاپ سوم، تهران، انتشارات زوّار.

۲۵٫    سجادی،س.ج. ،شرح رسایل فارسی سهروردی،۱۳۷۶،چاپ اول،تهران،حوزه تبلیغات اسلامی.

۲۶٫    سراج طوسی،ا.ن. اللّمع فی التصوف، ترجمه خیاطیان،۱۳۸۰،تهران، نشر فیض.

۲۷٫    سراج قاری،ا.ح.  مصارع العشاق،۱۸۸۳م،چاپ جوائب قسطنطنیه.

مقدمه:

منزلت و پایگاهی که اسلام و پیامبر گرامی آن محمد(ص) برای زنان قائل شدند، سبب شد که در همان دوران حیات رسول اکرم(ص) و حتی سالها پس از ایشان، زنان همچون مردان در عرصه های مختلف، حضوری شایسته داشته باشند. همسران و دختران نبی اکرم(ص) و صحابه گرانقدر ایشان در زمره پارساترین زنان بودند. گروهی از ایشان در عرصه های نبرد حضوری درخشان داشتند و عده ای در کلاسهای درس مشغول وعظ و تذکر بودند و شماری از آنان نیز از راویان حدیث بودند به گونه ای که از فصاحت و بلاغت آنان در اغلب کتب عرفانی سخن رفته است و نام ایشان در صدر این آثار متجلی است. از آن جمله: عبدالرحمن سلمی در «ذکر النسوة المتعبدات الصوفیات» و ابن جوزی در «صفه الصفوه» و عبدالرحمن جامی در «نفحات الانس» و بسیاری دیگر.

زنان عارف و صوفی در میان مسلمانان از نخستین سالهای هجرت تاکنون، نقش بسزایی در پیشبرد نهضت تصوف و عرفان اسلامی داشته اند. آنان همچون مردان عصر خویش، به آموختن علم و معرفت پرداختند. عده ای در خدمت مشایخ صوفیه بودند و نزد ایشان تلمذ می کردند، گروهی در زمره عارفان شاعر بودند و گروهی به تدریس معارف دینی و وعظ اشتغال داشتند.

نوع فایل: word

 سایز:265 KB KB 

تعداد صفحه:222

برچسب ها : بررسی زندگی واحوال رابعه عدویه (بانویی عارف در قرن دوم هجری) , بررسی زندگی واحوال رابعه عدویه , زندگی واحوال رابعه عدویه , رابعه عدویه , بانویی عارف در قرن دوم هجری , بانویی عارف , قرن دوم هجری , تحقیق , پایان نامه , پروژه , پژوهش , دانلود پژوهش و تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه , دانلود پروژه

پیداست بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب

در این تحقیق سعی شده است از حداکثر امکانات و روشها جهت پی بردن به کنه موضوع و رعایت دقت در نگاشتن مطالب استفاده شود فایل با فرمت ورد و تنظیم شده در111 صفحه قابل ویرایش و آماده پرینت می باشد

پیداست بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب

چکیده

هدف از انجام مراحل این تحقیق همانگونه که از نامش پیداست، بدست آوردن میزان سهم و جایگاه ادبای گرگان در ادبیات عرب در دورة عباسی حد فاصل سالهای ۱۳۲ الی ۶۵۶ هجری قمری می باشد، اینکه دهها و بلکه صدها ادیب و عالم چیره دست در منطقه گرگان وجود دارد و اتفاقاً اسامی آنها به صورت عربی بر آنان نهاده شده است در حالی که منطقه فارسی نشین می باشد، مطلبی است که پیدا کردن چرایی آن، هدف تحقیق حاضر را تشکیل می دهد.

و نیز ازاهداف این تحقیق مواردی دیگر نظیر یافتن وجوه توانمندیهای مختلف ادبا و علمای گرگان در عصر عباسی، بررسی قابلیتهای یک منطقه در یک زبان در عین عدم شهرت آن و انتساب رسمی آن به زبان موصوف، و دهها دستاورد دیگر است که در طول مراحل تحقیق به آن دست پیدا می کنیم. به هر حال بررسی، تحقیق و تتبع در این موضوع توانسته است علاوه بر وجه ادبی و توانمندی ادبیاتی و نیز سوابق ادبای گرگان، پرده از سایر جوانب نیز بردارد که البته این نیز خود به صورت تلویحی هدف از تحقیق حاضر می باشد.

این پایان نامه مشتمل بر ذکر نام دهها نفر از ادبای گرگان و نیز بررسی جایگاه و سهم آنان در ادبیات عرب از سال ۱۳۲ هـ الی ۶۵۶ هـ که به دوره عباسی اختصاص دارد می باشد. با عنایت به تحولات گوناگون منطقه گرگان در طی قرون گذشته، نخست شرحی از موقعیت جغرافیایی و تاریخی این منطقه که هم اکنون به نام استان گلستان شناخته می شود، آمده است. بحث درباره اوضاع علمی و ادبی و فرهنگی گرگان در فصول پایان نامه به شکل تفصیلی گنجانده شده است.

موضوعات متنوعی در این پایان نامه آمده است که از جمله می توان به نامهای متعدد گرگان و تغییرات حاصله در مقاطع زمانی مختلف، علل و میزان رواج ادبیات عرب در گرگان ، مروری بر مهمترین ادبا و علمای منطقه گرگان و شرح مختصری راجع به آنان با توجه به اسناد تاریخی موجود، علوم مورد تدریس و شیوه های آموزشی، گزیده ای از اشعار ادبا و شعرای گرگان و چندین سرفصل دیگر اشاره نمود.

گرگان فقط به شهر فعلی که مرکز استان گلستان است گفته نمی شد بلکه ایالت گرگان تقریباً با کل استان گلستان امروز منطبق است وگرگان قدیم، همان گنبد کاووس فعلی است که در این مورد به تفصیل بحث شده است.

از جمله نکات قابل توجه اینکه موارد مهمی در کنار وجهه ادبی علما و ادبای گرگان نظیر وجه علمی، دینی، حکومتی و سایر وجوه وجود دارد که باید برای هر کدام موقعیت جداگانه ای را در نظر گرفت. در میان شخصیتهای برجسته علمی و ادبی گرگان نام چند نفر بیشتر می درخشد مثلاً میرفندرسکی، فخرالدین اسعدگرگانی، میرداماد و عبدالقاهر جرجانی که سرآمد همه ادبای زمان خود بود و در معانی و بیان مشهورترین چهره اسلام و عرب تاکنون می باشد.

می توان گفت تعداد ادبا و علمای گرگان در فنون مختلف به قدری است که این منطقه در مقایسه با سایر نقاط از این حیث بی نظیر می باشد که این مضمون را تلویحاً از جانب علامه و ادیب بزرگوار حسن حسن زاده آملی (حفظه الله) به تأیید شنیده ام و هر چند این مختصر نمی از یمی و قطره ای از بیکران است، لیکن در پایان نتیجه گیری شده است که دهها نفر از این بزرگان سهم و نقش مؤثرتری در رواج ادبیات عرب داشته اند و بحث و بررسی و نیز تحقیق و تتبع در مورد سایر جنبه های حضور مؤثر ادبا و علمای گرگان در موضوعات گوناگون ، به مجالی موسع تر موکول گشته است. نیز به اینکه بزرگان علمی ایران نظیر ابوعلی سینا، غزالی، فارابی، ابوریحان بیرونی و … به این منطقه آمده و به تعلیم و تعلم پرداخته اند هم به تفصیل اشاره و نتیجه گیری شده است که منطقه گرگان در دوره عباسی و بلکه در سایر دوره ها بستر علمی بسیار مناسب و گسترده ای برای ادبا و علمای منطقه و نیز بقیه نقاط ایران بوده است که باید مردم منطقه بدان ببالند و در جهت احیای آن به پا خاسته واقدام نمایند .

پس از مطالعه و تحقیق در منابع معتبر ادبی و تاریخی پیرامون بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی ، علاوه بر این موضوع، حقایق بسیار دیگری نیز آشکار می شود.

اینکه در دوره عباسی یعنی حد فاصل سالهای ۱۳۲ هـ الی ۶۵۶ هـ فضای ادبی و علمی گرگان و منطقه گرگان مملو از شور و نشاط بود و نسبت به سایر قرون و اعصار ممتاز می باشد و تأثیر عوامل مختلفی همچون علاقمندی حاکمان به ادبیات، علاقمندی نخبگان علم و ادب و علاقمند نمودن مردم توسط ایشان آب و هوای اصطلاحاً شاعرانه و مناظر طبیعی و چشم اندازهای بی مثال منطقه به چه میزان در کنار سایر دلایل و عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و … در رواج زبان و ادبیات عرب در گرگان قدیم (گنبد کاووس فعلی و نواحی مجاور شامل دَلَند، فندرسک ، رامیان و ….) مؤثر بوده است، از جمله مواردی می باشد که طبق موضوع این پایان نامه، از رهگذر بررسی و تدقیق در منابع و مآخذ مرتبط به دست آمده است.

همچنین تأثیرگذاری و تأثیر پذیری نوعاً علمی و ادبی را که در میان علما و ادبای گرگان و سایر نقاط ایران وجود داشته است را باید از دیگر دستاوردهای این مطالعه برشمرد. دانشمندانی بزرگ همچون ابوعلی سینا، ابوریحان بیرونی، غزالی و فارابی و دهها نفر از برجستگان پیشین عرصه علم و ادب ایران زمین، در سابقه خود استادی و شاگردی در گرگان و تعلیم و تعلّم در این منطقه را به یادگار دارند.

و نیز این مطالعه به ما نشان می دهد که هر چند فاصله دو نقطه دیار و مُلک و ملّت و سرزمین هزاران فرسنگ نیز باشد، ممکن است در اثر برخی مقتضیات و امکانات خاص، تأثیر و تأثّر متقابلی را در میان آن دو نقطه شاهد باشیم.

امیداست آیندگان نیز در خصوص تکمیل نتایج این تحقیق و موضوعات جانبی که به آن اشاره شد، گام بردارند.

واژه های کلیدی: ادبای گرگان، دوره عباسی، زبان و اذبیات عربی، موقعیت جغرافیاتی

فهرست مطالب 

فصل اول ـ کلیات

۱-۱- اهمیت تحقیق ۲

۱-۲-ضرورت تحقیق و پیشینة آن ۲

۱-۳- روش تحقیق ۳

۱-۴- هدف تحقیق ۴

۱-۵- مشکلات و موانع تحقیق ۵

۲٫ فصل دوّم ـ وضعیت جغرافیایی وتاریخی گرگان در عصر عباسی

۲-۱- گرگان و استرآباد در عصر عباسی ۷

۲-۲-موقعیت جغرافیایی گرگان در عصر عباسی ۸

۲-۲-۱-نقشه ایالت گرگان در عصر عباسی ۱۰

۲-۲-۲- نقشه و تقسیمات سیاسی فعلی استان گلستان ۱۱

۲-۳-۳- اظهار نظر بزرگان علمی وادبی درکتب مختلف در مورد گرگان ۱۲

۲-۳- موقعیت تاریخی گرگان در عصر عباسی ۱۴

۲-۳-۱-کیفیت جنبش و شکل گیری عباسیان ۱۷

۲-۳-۲- حکومتهای مختلف گرگان در عصر عباسی ۱۹

الف) طاهریان (۲۰۶-۲۵۹ هـ) ۱۹

ب) صفاریان (۲۴۵-۳۹۳ هـ) ۲۰

ج) آل بویه (۳۲۰- ۴۴۷هـ) ۲۰

د) سامانیان (۲۷۹-۳۷۵هـ) ۲۱

۲-۳-۳- مقامات عالی گرگان در عصر عباسی ۲۲

۲-۳-۴- شخصیتهای متنفذ گرگانی در عصر عباسی ۲۳

۲-۳-۵- فرمانروایان بنی عباس در گرگان ۲۴

۲-۳-۶- خلافت هارون الرشید و برخی خلفای عباسی ۲۴

۳٫ فصل سوم : اوضاع علمی، ادبی و فرهنگی گرگان در عصر عباسی

۳-۱- فضای علم و ادب گرگان ۲۷

۳-۲- خط، زبان، علوم و ترجمه کتب علمی درگرگان ۳۲

۳-۳- نگاهی به برخی آثار وکتب علمی ، ادبی ، تاریخی و … درعصر عباسی ۳۴

۳-۳-۱- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و… در سراسر ایران ۳۴

۳-۳-۲- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و… در گرگان ۳۵

۳-۴- نگاهی به برخی جلسات و شیوه های آموزشی در گرگان در عصر عباسی ۳۸

۴٫ فصل چهارم : زبان وادبیات عربی درگرگان در عصر عباسی

۴-۱-وضعیت زبان و ادبیات عربی در ایران در سراسر ایران ۴۴

۴-۲-وضعیت زبان و ادبیات عربی درگرگان ۴۴

۴-۳- وضع کلی آموزش در گرگان درعصر عباسی ۴۷

۴-۴- تدریس در گرگان در عصر عباسی ۴۹

۴-۵- نوع علوم مورد تدریس در گرگان در عصر عباسی ۵۱

۴-۶-تأثیر عصر تفسیرنویسی عربی در گرگان در عصر عباسی بر ادبیات عربی ۵۳

۴-۷- علل رواج زبان وادبیات عرب در گرگان درعصر عباسی ۵۴

۴-۷-۱- حکومت علویان در گرگان ۵۴

۴-۷-۲- علاقمندی حاکمان ۵۵

۴-۷-۳- شرایط اقلیمی ۵۶

۴-۷-۴- سفر ادبا و علمای بزرگ ایران به گرگان ۵۶

۴-۷-۵- وضعیت مناسب امنیتی ۵۶

۴-۷-۶- سفرگرگانی ها به کشورهای عربی ۵۷

۴-۷-۷- علاقه مندی مردم ۵۷

۵٫ فصل پنجم : بررسی جایگاه وسهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در عصر عباسی

۵-۱- مشهورترین ادبای ایران در عصر عباسی ۵۹

۵-۲- رجال و ادبای مشهوری که به گرگان آمدند ۶۰

۵-۳- تعامل ادبای گرگان با ادبای سایر نقاط ایران در عصر عباسی ۶۳

۵-۴- مشهورترین ادبای گرگان در عصر عباسی ۶۵

۵-۵- مولفین و مدرسین بزرگ گرگان در عصر عباسی ۷۲

۵-۶- بررسی نقش وجایگاه تعدادی از ادبای گرگان در ادبیات عرب ۷۴

۵-۷- گزیده شعر برخی از ادبای گرگان در عصر عباسی ۸۵

۶٫ فصل ششم ـ نتیجه گیری وپیشنهاد

۶-۱- نتیجه گیری ۹۱

۶-۲- پیشنهاد ۹۳

۶-۳- فهرست ادبا و علما ۹۴

۶-۴- فهرست آثار مهم ادبی و علمی ۱۰۲

فهرست منابع و مآخذ ۱۰۷

منابع و مآخذ :

۱- ابن الاثیر ، ع .ا.ع.،۱۳۵۱، تاریخ بزرگ اسلام ، ایران ، ج ۱۶ .

۲- استر آبادی ، م .م .، ۱۳۶۸ ، تاریخ جهانگشای نادری ، ایران.

۳- اشپولر، ب .، ۱۳۴۹، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی ، لندن.

۴- اصطخری ، ا . م .، ۱۳۶۲ ، مسالک و ممالک ، لندن.

۵- الماسی ، ع.م.، ۱۳۷۱، تاریخ آموزش وپرورش اسلام وایران ، ایران .

۶- براون .، ۱۳۵۵، تاریخ ادبیات ایران ، جلد ۴ .

۷- بروکلمن .، تاریخ ادبیات عرب ، ایران ، چاپ اول.

۸- ترکمان ، ا.ب.، ۱۳۵۰، تاریخ عالم آرای عباسی ، ایران ، جلد ۳٫

۹- ثعالبی ، ا.، ۱۳۵۸ ، یتیمه الدهر ، ایران ، چاپ دوم .

۱۰- جواهر کلام ، ع .، ۱۳۳۳، تاریخ تمدن اسلام ، ایران ، جلد ۵٫

۱۱- حجتی ، م .ب .، ۱۳۶۶ ، تاریخ قرآن کریم ، ایران ، چاپ چهارم.

۱۲- حقیقت ، ع .ا .، ۱۳۶۸ ، فرهنگ شاعران زبان فارسی، ایران ،چاپ اول .

۱۳- خواندمیر.، ۱۳۳۳، حبیب السیر ، ایران ، جلد ۴ .

۱۴- رازی ، ع ، ۱۳۴۷، تاریخ کامل ایران ، ایران ، چاپ چهارم .

۱۵- راوندی ، م ، ۱۳۷۴، تاریخ اجتماعی ایران ، ایران ، جلد ۱ تا ۸٫

۱۶- راوندی ، م ، ۱۳۶۹، تاریخ تعلیم وتربیت در ایران واروپا ، ایران ، چاپ سوم .

۱۷- زرین کوب ، ع .، ۱۳۶۹ ، کارنامه اسلام ، ایران .

۱۸- زمانی شهمیرزادی ، ع .، ۱۳۷۱، شعرای مازندران وگرگان ، ایران .

۱۹- سیوطی ، ج .ع . ا.، ۹۱۱، بغیه الوعاه فی طبقات النحویین و النحاه ، بیروت.

۲۰- صفا ، ذ .ا .، ۱۳۶۴ ، تاریخ ادبیات ایران ، جلد ۱تا ۵ .

۲۱- صفا ، ، ذ .ا .،۲۵۳۶ ، خلاصه تاریخ سیاسی واجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفویه ، ایران .

۲۲- ضمیری ، م .ع ، تاریخ آموزش وپرورش ایران دراسلام ، ایران ، چاپ چهارم .

۲۳- طوسی ، خ .ن .ا.، سیاستنامه ، ایران .

۲۴- فرای ، ر.م .، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه ، ایران ، چاپ اول ، جلد ۴ .

۲۵- مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی .، ۱۳۶۹ ، دایره المعارف بزرگ اسلام ، ایران ، جلد ۶ .

۲۶- مشکور ، م .ج .، تاریخ شیعه و فرقه های اسلامی تا قرن ۴، ایران ، چاپ اول .

۲۷- مظاهری ، ع .، ۱۳۶۲، زندگی مسلمانان در قرون وسطی ، ایران ، چاپ اول .

۲۸- نجم آبادی ، م.، ۱۳۴۱، تاریخ طب در ایران .

۲۹- هدایت ، ر.ق .خ .، ۱۳۳۸، تاریخ روضه الصفا ، ایران ، جلد ۱۱٫

۳۰- همایونفرخ ، ر. ا .، ۱۳۷۰ ، تاریخ هشت هزار ساله شعر ایرانی ، جلد ۲ .

۳۱- همایی ، ج . ا .، ۱۳۴۰ ، تاریخ ادبیات ایران ، چاپ دوم .

۳۲- همایی ، ح.ا.، ۱۳۶۳ ، تاریخ علوم اسلامی ، ایران .

۳۳- یعقوبی ، ا .، ۱۵۳۶، البلدان ، ایران .

۳۴- یوسفی ، غ .، ۱۳۵۲، قابوسنامه ( عنصر المعالی … )، ایران .

1-1- اهمیت تحقیق

موضوع این پایان نامه همان گونه که از اسمش پیداست بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب آن هم در فاصله زمانی اوایل قرن دوّم تا نیمه قرن هفتم هجری می باشد. زبان عربی زبان اسلام و قرآن است و در دوره عباسی بیشتر به عنوان زبان تألیف معروف بوده است یعنی آثاری را که علما برجای می گذاشتند به زبان عربی بود و حتی غالب این تألیفات نیز شامل علوم عربی همانند صرف، نحو، بلاغت، لغت، قرائت، و علوم دینی همچون تفسیر، حدیث، فقه، کلام و … بود. البته زبان ادبای گرگان در عصر عباسی فارسی بوده است لیکن تأثیر زبان عربی و فارسی بطور متقابل بررسی می شود. در بستر ارتباط چند جانبه دینی، سیاسی، ادبی، علمی، فرهنگی و اجتماعی ادبای گرگان با ادبای عرب و عربی دانان واژگان فراوانی میان این دو زبان متبادل شده است که بیشتر به اصطلاحات نظامی، دیوانی (اداری)، حکومتی و مالی محدود می شود و نیز برخی از عادات، رسوم و فرهنگ ادبای این دو زبان نیز بطور دوجانبه جابجا و منتقل شده است. بدلیل گستردگی حوزه فعالیت ادبای گرگان و نیز تعداد بسیار زیاد ایشان، این تحقیق اهمیت می یابد. این مهم است که بدانیم در کشوری که زبان فارسی عموماً رایج است، ادبای یک منطقه خاص به چه میزان در ترویج، تکوین و تکمیل ادبیات عرب سهیم بوده اند. مهمتر اینکه وقتی می بینیم این ادبا و دانشمندان در زمینه های غیرادبی شامل فقه، تفسیر، کلام، منطق و سایر علوم نیز مطالبی نگاشته اند و همین مطلب نیز علاقمندی دوجانبه را میان ایشان و آنان که در عربی و ادبیات آن دستی دارند، می افزاید، به طور طبیعی اهمیت این تحقیق آشکارتر می شود.

۱-۲- ضرورت تحقیق و پیشینه آن 

وقتی مشاهده می کنیم که زبان عربی در دوره عباسی زبان اداری و سیاسی بوده است و غالباً پادشاهان و حکما و رجال دولتی آن را نیک می دانستند، مشخص می شود که عربی در ارتباطات ایشان با ممالک غیرعرب نیز بکار می رفته است و چون تاکنون درخصوص تأثیر ادبای گرگان که یکی از مهمترین نقاط غیرعربی است که در آن زبان و ادبیات عرب تقریباً در همه جا و آن هم به شکل فراگیر رایج بوده است، در زبان و ادبیات عرب بحثی نشده است، این تحقیق ضرورت می یابد امّا از آنجایی که تاریخ این مسأله طولانی است، یکی از دورانهای مشخص (دوره عباسی) مدنظر قرار گرفته و پیرامون آن بررسی و تحقیق شده است. در لابلای کتب ادبی و تاریخی نیز کمتر به مضمون این تحقیق و یا مضامین مشابه برمی خوریم که خود جای خالی چنین کاری را نشان می دهد و از ضرورت آن پرده برمی دارد.البته ناگفته نماند که در کتب و منابع معتبر بسیاری نظیر وفیات الاعیان ابن خلکان ، معجم الادباء یاقوت حموی و غیر اینها بحث از رجال ، علما و ادبای گرگان به میان آمده و در شرح احوال، آثار وافکار آنان مطالبی نگاشته شده است لیکن به طور مشخص وبه صورت یکجا و ویژه ، راجع به نقش وسهمی که درادبیات عرب داشته اند کار چشمگیری انجام نشده که تحقیق حاضر به دنبال رفع این خلاء می باشد .

 ۱-۳- روش تحقیق

در این تحقیق سعی شده است از حداکثر امکانات و روشها جهت پی بردن به کنه موضوع و رعایت دقت در نگاشتن مطالب استفاده شود. امّا به طور مشخص از روش تحقیق کتابخانه ای استفاده شده است. بنابر صلاحدید استاد محترم راهنما قرار بر این شد که پس از مطالعه آثار مربوط و کتب تاریخی و ادبی که به این موضوع ارتباط دارد و استخراج مطالب اولیه، آن مطالب در قالب چندین فصل منظم شده و پس از پروراندن موضوع و بحث درباره آن در طی فصول پایان نامه نتیجه منطقی را که عائد می گردد، به عنوان خاتمه مباحث بیاوریم که البته اینگونه هم شد. در این تحقیق سعی شده است حتی المقدور بر اساس معجم الادباء یاقوت حموی ، وفیات الاعیان ابن خلکان ، چندین دایره المعارف مرتبط و تاریخ ادبیات شادروان دکتر صفا مطالب استخراج و منظم گردد که البته در تکمیل و بازبینی مطالب، از سایر منابع نیز استفاده شده است. برای جمع آوری منابع و مآخذ بیشتر و بهتر که نهایتاً شمار آنها به حدود یکصد جلد کتاب می رسد، به کتابخانه های معتبر تهران، خراسان (آستان قدس رضوی)، گرگان و برخی جاهای دیگر مراجعه شد که حاصل آن بدست آوردن انبوهی از اطلاعات در زمینه های گوناگون در باره مردم گرگان، موقعیت جغرافیایی و طبیعی آن، و اوضاع گوناگون پیشینیان این منطقه می باشد.

 ۱-۴- هدف تحقیق

هدف از انجام مراحل این تحقیق همانگونه که از نامش پیداست، بدست آوردن میزان سهم و جایگاه ادبای گرگان در ادبیات عرب در دورة عباسی حد فاصل سالهای ۱۳۲ الی ۶۵۶ هجری قمری می باشد، اینکه دهها و بلکه صدها ادیب و عالم چیره دست در منطقه گرگان وجود دارد و اتفاقاً اسامی آنها به صورت عربی بر آنان نهاده شده است در حالی که منطقه فارسی نشین می باشد، مطلبی است که پیدا کردن چرایی آن، هدف تحقیق حاضر را تشکیل می دهد.

و نیز ازاهداف  این تحقیق مواردی دیگر نظیر یافتن وجوه توانمندیهای مختلف ادبا و علمای گرگان در عصر عباسی، بررسی قابلیتهای یک منطقه در یک زبان در عین عدم شهرت آن و انتساب رسمی آن به زبان موصوف، و دهها دستاورد دیگر است که در طول مراحل تحقیق به آن دست پیدا می کنیم. به هر حال بررسی، تحقیق و تتبع در این موضوع توانسته است علاوه بر وجه ادبی و توانمندی ادبیاتی و نیز سوابق ادبای گرگان، پرده از سایر جوانب نیز بردارد که البته این نیز خود به صورت تلویحی هدف از تحقیق حاضر می باشد.

۱-۵- مشکلات و موانع تحقیق

گذشت قرنها از دوره عباسی، در دسترس نبودن همه منابع و مآخذ لازم و کافی، تناقض در مطالب مندرج در دو یا چند منبع و عدم امکان اطمینان کافی به صحت مطالبی که استخراج می شود و همچنین روشن نبودن اسنادی که یک مطلب به آن نیاز دارد تا به عنوان یک مطلب درست و صحیح مورد استفاده و استناد قرار گیرد، از جمله مهمترین مشکلات و موانع سرراه این تحقیق بوده است که جهت کاستن از موانع مزبور تلاش زیادی صورت پذیرفته از جمله سعی شده است به منابع بیشتری مراجعه شود، به اوثق مطالب و مندرجات تکیه شده و در استخراج مطالب حتی المقدور والامکان همه ملاحظات و مقتضیات در نظر گرفته شود تا شاهد اثری خوب و ارزنده باشیم امّا به هر حال نگارنده این تحقیق را باز هم نیازمند مساعدت و راهنمایی دیگران و تحقیق بیشتر تا تکمیل مطالب توسط خود و سایرین می بیند. باشد که آیندگان نیز جهت هر چه بهتر بدست آوردن حقایق و موضوع این تحقیق و مسائلی که از رهگذر آن به ذهن خطور می کند و پیش می آید، به طور جدّ تلاش نمایند و همگان را از نتایج بررسی  و کنکاش خود در حوزه های مختلف بهره مند سازند.

 ۲-۱-گرگان و استرآباد در عصر عباسی

می دانیم که فرهنگ و علم و ادب، تابع مؤلفه های گوناگونی از جمله شرایط اجتماعی و اقتصادی یک جامعه است.

ادبا و دانشمندان زیادی در خطه گرگان تربیت شده اند. گرگان از اوایل قرن ۴ عصر حکومت زیاریان تا قرن ۶ هجری در اوج شکوه و عظمت بود و توانست بزرگان و افاضل زیادی را در خود بپروراند. مساجد گرگان دارای حلقه های درسی فراوان بود و مدرسان نیز که در مساجد بودند، به تدریس علوم مختلف می پرداختند و همین امر نیز سبب شد که ادبای زیادی در آن پرورش یابند.

آنقدر شرایط فرهنگی و اجتماعی و علمی در گرگان فراهم بود که می بینیم در گرگان بزرگان علوم مختلف و دانشمندان بزرگی چون ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی چندین سال در آن محیط مناسب بسر می برند و به تحصیل و تدریس می پردازند. و نیز غزالی مدتها در آنجا ماند و به تحصیل علم و ادب پرداخت.

در آن زمان یعنی در قرن ۳ و ۴ زلزله ویرانگری در سال ۲۶۰ هجری قمری به همراه طاعون وحشتناک سالهای ۳۷۸ و ۳۷۹هـ و نیز درگیریهای فراوان بین حکومتهای محلّی بر سر این منطقه که آنجا را محل تردد و برخوردهای متعدد آنها نموده بود، نه تنها این شهر، بلکه کل ایالت گرگان و تختگاهش استرآباد را نیز به ویرانی کشاند و شهر جرجان برای همیشه به انحطاط و نابودی گرایید.[۱]

نوع فایل: word

 سایز: 116 KB 

تعداد صفحه:111

برچسب ها : پیداست بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب , بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان , سهم ادبای گرگان , گرگان , ادبیات عرب , ادبیات , عرب , تحقیق , پایان نامه , پروژه , پژوهش , دانلود پژوهش و تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه , دانلود پروژه

بررسی اسطوره در اشعار فروع و شاملو

خواننده در برخورد با اسطوره در صدد تعبیر آن بر خواهد آمدزیرا اسطوره به عنوان یكی از ابزارهای زیبایی آفرین در شعر معاصر كم و بیش مورد توجه همه قشرهای جامعه (از افراد عامه تا شاعران) قرار گرفته قابل تامل و بررسی می باشد فایل با فرمت ورد و تنظیم شده در445 صفحه قابل ویرایش و آماده پرینت می باشد

  بررسی اسطوره در اشعار فروع و شاملو 

هریك از انسانها ، در مسیر زندگی خود چه آگاه و چه ناآگاه در زبان گفتار با نوشتار از اساطیر استفاده می كنند و همه غم درك معانی پنهان هرچیز را به دل دارند و سعی در جستجوی معنای آن می باشند.جامعه نیز بدون اسطوره به جامعه ای فقیر مایه تبدیل می شود.بنابراین با ادارك و شناخت اسطوره در دنیای جدیدی به روی همگان گشوده خواهد شد.از طرفی آثار جدید هنری و ادبی و كاربرد اسطوره در آنها بخصوص اساطیر مدرن كه روز به روز بیشتر می شوند نشان دهنده ی قوه خیال آدمی و توجه انسان به گذشته است و بدون شناخت و آگاهی از اساطیر بخصوص اساطیر سایر ملل، درك ها از آثارهنری ناقص خواهد بود.

فهرست مطالب

فصل اول   ۲

کلیات طرح   ۲

بیان مسأله :   ۲

۱-۲ هدفهای تحقیق :   ۳

۱-۳ اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن   ۳

۱-۴  سوالات و  فرضیه های تحقیق   ۴

- سوالات تحقیق   ۴

- فرضیه های تحقیق:   ۵

۱-۵ روش تحقیق   ۵

۱-۶ پیشینه ی تحقیق   ۶

فصل دوم   ۸

مطالعات نظری   ۸

مقدمه :   ۸

پانوشت های مقدمه:   ۱۲

۲-۱ اسطوره چیست؟   ۱۳

۲-۲ اسطوره و تاریخ:   ۱۶

۲-۳ اسطوره و قصه:   ۱۹

۲-۴ اسطوره و دین:   ۲۱

۲-۵ اسطوره و هنر   ۲۴

۲-۵-۱ اسطوره و موسیقی:   ۲۴

۲-۵-۲ اسطوره و هنرهای دیداری   ۲۵

۲-۵-۳ اسطوره و ادبیات   ۲۶

۲-۶ اسطوره از دیدگاههای گوناگون   ۲۹

۲-۶-۱ اسطوره از دیدگاه زبانشناسی   ۲۹

۲-۶-۲ اسطوره از دیدگاه ساختارگرایی   ۳۰

۲-۶-۳ اسطوره از دیدگاه پدیدار شناختی   ۳۳

۲-۶-۴ اسطوره از دیدگاه روانشناختی (روانکاوی)   ۳۷

۲-۶-۵ اسطوره از دیدگاه فلسفی   ۴۱

۲-۷ زمان و مکان در اسطوره   ۴۳

۲-۸ نگرشی بر ساختار و کارکردهای اسطوره   ۴۵

۲-۹ اسطوره‌ سازی و اسطوره‌شکنی (اسطوره‌زدایی)   ۴۷

پانوشت‌های فصل دوم:   ۵۰

فصل سوم   ۵۸

محورهای کاربردی اسطوره   ۵۸

۳-۱ مباحث زیبایی‌شناسی:   ۵۸

۳-۱-۱ تعریف زیبایی شناسی   ۵۸

۳-۱-۲زیبایی‌شناسی از دیدگاههای گوناگون:   ۵۹

۳-۱-۳ زیبایی شناسی کلاسیک و نوین:   ۶۴

۳-۲ محورهای کاربردهای اسطوره   ۶۶

۳-۲-۱ آنیمیسم(Animism):   ۶۶

۱) تعریف آنیمیسم :   ۶۶

۲)تفاوت «آنیمیسم» با «شخصیت‌بخشی»:   ۶۹

۳) کارکرد آنیمیسم در شعر احمد شاملو   ۷۰

۳-۲-۲ تلمیح   ۱۹۸

۳-۲-۳ تلمیحات اسطوره‌ای در شعر شاملو و فروغ فرخزاد   ۲۰۵

۳-۲-۴ کـهـن الـگــو :   ۲۸۹

۳-۲-۵  کارکرد آنیمیسم در حوزة زیبایی‌شناسی:   ۴۳۹

پانوشت‌های فصل سوم:   ۴۴۲

فصل چهارم   ۴۵۷

اسطوره زدایی و  اسطوره آفرینی در شعر شاملو و فروغ   ۴۵۷

۴-۱ اسطوره‌زدایی و اسطوره آفرینی در شعر احمد شاملو:   ۴۵۷

۴-۲ اسطوره‌زدایی و اسطوره آفرینی در شعر فروغ فرخزاد:   ۴۶۵

پانوشت‌های فصل چهارم:   ۴۷۰

فصل پنجم   ۴۷۳

نتیجه گیری   ۴۷۳

۵-۱ مقایسه و تطبیق محورهای کاربردی اسطوره در شعر احمد شاملو و فروغ فرخزاد:   ۴۷۳

پانوشت‌های فصل پنجم:   ۴۸۳

منابع و مآخذ   ۴۸۵

مقالات   ۴۹۲

مقدمه :

انسان از بدو تولد و در طول دوران حیات خود برای پاسخگویی به حوادث و نیازهایی که در حوزه زندگی وی واقع می شدند و برای شناخت حوادث خارق العاده به جستجوی خصوصیات ایزدان ،‌مطلقها ، ابدیت ، لامکانی و لازمانی می پرداخت و باید چنین تفسیر و تعبیر نمود که اسطوره زاده ی باورها و تفکر خلاق انسان است.انسان در هر زمان و مکانی بی نیاز از اسطوره و کاربرد آن در زندگی نیستند و همین امر بررسی اسطوره را مهم و با اهمیت جلوه می دهد.اگر روند توجه به اساطیر را در زندگی روزمره مورد توجه قرار دهیم به این نتیجه خواهیم رسید که جامعه بدون وجود اساطیر جامعه ای فقیر محسوب می شوند.

«امروزه بحث اسطوره (Myth) یکی از مهمترین مباحثی است که در آراء نظریه پردازان علوم انسانی به طور گسترده به آن پرداخته شده است.از تاریخ اسطوره پژوهی بر می آید که در گذشته ، این بحث ، بطور جداگانه ،‌چندان مورد توجه نبوده و بیشتر در روایت تاریخ زندگی بشری و چگونگی تسلط او بر جهان ، در قالب افسانه یا حکایت بیان می شده ولی هنوز امروزه ، این بحث از جهان متعددی قابل تامل است و هرکدام ا زشاخه های علوم انسانی با توجه به عملکرد خود از بحث اساطیر بهره می گیرند.»([i])

«در طول تاریخ اسطوره ها به طور گسترده ادبیات را تغذیه نموده اند»([ii]) اگر اسطوره امروزه بعد مذهبی خود را از دست داده است اما توجه اسطوره شناسانی چون میرچا الیاده ،‌ارنست کاسیرر ، رولان بارت و همچنین روانشناسی چون فروید و یونگ و ساختار گرایانی چون لوی استروس را به خود جلب کرده است.

اسطوره و ادبیات به گونه ای به هم پیوسته اند تا آنجا که «نورتروپ فرای» در کتاب تحلیل نقد می نویسد : «اسطوره و ادبیات یکسان اند» به طور کلی می توان گفت که اسطوره از جمله مباحثی است که با علوم مختلف از جمله موسیقی ،‌هنرهای دیداری مانند معماری و مینیاتور و… ادبیات که از جمله هنرهای زیبا که زاده ی تخیل انسان است ارتباط دارد.«اسطوره شناسی (Mythologie) شاخه ای از مطالعات ادبیات تطبیقی تلقی می شود. در ادبیات مطالعه اسطوره از سه جهت اهمیت دارد:

الف) این نوع مطالعات به ما امکان می دهند تا ادبیات را تکیه گاه اسطوره ها قرار دهیم.

ب) این نوع مطالعات به ما امکان می دهند تا توانمندی خاص ادبیات را در پرداختن به اسطوره بررسی کنیم.

ج) همچنین به ما امکان می دهد تا به حد و مرزهای تفکر اسطوره ای پی ببریم».([iii])

کارکردن به طور تطبیقی در ادبیات از مباحث و محورهای اصلی آن به شمار می رود زیرا ادبیات (شعر و نثر) از جمله هنرهایی است که در دوره های  مختلف با بیانها و شیوه های گوناگون پا به عرصه می گزارد.بنابراین تطبیق آن ها از جمله موارد است که در این زمینه مهم و با اهمیت می باشد.بنابراین در این جا سعی شده است که محورهای اسطوره ای را به صورت تطبیقی در شعر دو شاعر (شاملو وفروغ) معاصر بودند مورد بررسی قرار گیرد و نتایج آن در این زمینه مشخص گردد.

2-1 اسطوره چیست؟

«واژة “اسطوره” در زبان فارسی وامواژه‌ای است برگرفته از زبان عربی». “اسطوره” و “الاسطیره” در زبان عربی به معنای هدایت و حدیثی است که اصلی ندارد.

اما این واژه عربی خود وامواژه‌ای است از اصل یونانی historia به معنای استفسار، تحقیق، اطلاع، شرح و تاریخ؛ و از دو جزء ترکیب یافته است: «یکی واژة history یا history- به معنای داور و دیگری پسوند ia- .»(۱) البته در باب اشتقاق اسطوره نظریات متفاوتی است که این یکی از آن‌ها می باشد.

« در فرهنگ‌های فارسی که اسطوره «اسطوره، (اسطوره، اسطاره) را معرب historia ( البته نه به معنای تاریخ و سرگذشت، بلکه به معنای دوم لغت که قصه و یاوه و … اباطیل و ترهّات است) می‌دانند، اسطوره طبیعتاً «افسانه و قصه و سخن پریشان و بیهوده و باطل» تعریف شده است.»(۲)

«در فرهنگ انگلیسی آکسفورد (The oxford English Dictionary) یا آکسفورد بزرگ، چاپ بریتانیا، در زیر مدخل myth گذشته از سوابق تاریخی کلمه و شواهد مثال، دو تعریف دارد، به قرار زیر:

«روایت ساختگی محض که معمولاً حاوی اشخاص یا اعمال یا وقایع فوق طبیعی است و نوعی تصور رایج را دربارة پدیده‌های طبیعی تا تاریخی دربردارد.

«شخص یا شیء ساختگی یا خیالی

۲-۲ اسطوره و تاریخ:

«اسطوره با تاریخ پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنی دارد.»(۱۱) بطوری که زرین‌کوب در کتاب تاریخ و ترازو می‌گوید:« هیچ خط و مرزی نمی‌تواند دنیای تاریخ را بکلی از دنیای اسطوره ـ دنیای شعر جدا کند.»(۱۲)

«تاریخ منطقی و خردپسند به نظر می‌آید و اسطوره باورناپذیر و خردآشوب و مایة شگفتگی و سرگشتگی است. دوگانگی میان اسطوره و تاریخ، باعث شده است که زبان اسطوره نمادین گردد و به خاطر نمادینگی اسطوره، دو بنیاد استوار ـ زمان و مکان ـ که بناکنندة تاریخ است از هم پاشیده شود. هر پدیدة تاریخی الزاماً پدیده‌ای است با زمان و مکان روشن و شناخته شده.

از بنیادی‌ترین تلاش‌های تاریخ نگار یافتن زمان و جایگاه پدیده‌هاست. در حالی که در پدیده‌های اسطوره‌ای، زمان و مکان گم شده است.

روند اسطوره‌ای شدن تاریخ روندی است تدریجی که اندک اندک به انجام می‌رسد. اگر پدیده‌ای به یکبارگی از تاریخ به اسطوره برسد گویای گسیختگی و آشوب شگرف تاریخی می‌تواند بود.

مرزی بنیادین و برّا که تاریخ را از اسطوره می‌گسلد و جدا می‌دارد جز این نیست: تاریخ پهنة نمودهاست؛ اسطوره گسترة نمادها.»(۱۳)

«حوادثی که در اسطوره نقل می‌شود همچون داستان واقعی تلقی می‌گردد، زیرا واقعیت‌ها برگشت داده می‌شود و همیشه منطقی را دنبال می‌کند. اسطوره گاهی بظاهر حوادث تاریخی را روایت می‌کند اما آنچه در این روایتها مهم است صحت تاریخی آنها نیست، بلکه مفهومی است که شرح این داستانها برای معتقدان آنها دربردارد.»(۱۴)

نوع فایل: word

 سایز: 244 KB 

تعداد صفحه:445

برچسب ها : بررسی اسطوره در اشعار فروع و شاملو , بررسی اسطوره در اشعار فروع و شاملو , اسطوره در اشعار فروع و شاملو , اشعار فروع و شاملو , فروع , شاملو , تحقیق , پایان نامه , پروژه , پژوهش , دانلود پژوهش و تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه , دانلود پروژه

مقدمه ، تصحیح و تعلیق دیوان طاهر آتشی شیرازی

بی شک یکی از راه های آگاهی از پیشینه تاریخ و تمدن هر جامعه ای احیای آثار مکتوب به جا مانده از پیشینیان است، از این رو با رواج فن تصحیح نسخ خطی از حدود یک قرن پیش بخش وسیعی از تاریخ و فرهنگ ایرانی که سالها در گوشه و کنار کتابخانه های عمومی و شخصی در انزوا قرار گرفته بودند،آشکار شد

برچسب ها : مقدمه ، تصحیح و تعلیق دیوان طاهر آتشی شیرازی , طاهر آتشی شیرازی , دیوان اشعار , سبک شناسی , نسخه خطی , تصحیح و تعلیق , پروژه , پژوهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق

نقش زبان در ایجاد ارتباط

جامعه‌شناسی، و انسان‌شناسی بر روی شماری از موضوعات آن صورت می‌گیرد كه بسیاری از آنها را در این مورد بررسی قرار خواهیم داد

نقش زبان در ایجاد ارتباط

جامعه‌شناسی، و انسان‌شناسی بر روی شماری از موضوعات آن صورت می‌گیرد كه بسیاری از آنها را در این مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در این فصل توجه خود را معطوف به كاربرد اصلی زبان ، یعنی ارتباط ، خواهیم كرد. خواهیم دید ارتباط چه مشكلاتی برای كاربرد شناسی ایجاد می‌كند و دارای كدام ساخت است . در نهایت به برخی موضوعات ویژه در كاربرد‌شناسی خواهیم پرداخت

فهرست مطالب

مقدمه ۵
طرح مسئله ۶
(الگوی پیام ارتباط زبانی) ۹
مشکلات موجود در الگوی پیام ۱۳
۹-۲- رویکردی استنتاجی به پدیدة‌ ارتباط ۱۹
فرض ها ۲۲
فرض زبان (LP ) ۲۲
فرض ارتباطی (CP) ۲۲
فرض تحت اللفضلی بودن (LP) ۲۲
فرض های محاوره ای (Con Ps) ۲۳
ارتباط مستقیم و تحت اللفضلی ۲۴
استراتژی مستقیم ۲۴
(گام اول) ۲۴
(گام دوم) ۲۵
(گام سوم) ۲۶
(گام چهارم) ۲۶
استراتژی تحت اللفضلی ۲۷
(گام پنجم) ۲۷
(گام ششم) ۲۷
ارتباط غیر تحت اللفضلی ۲۸
طنز، طعنه ۲۹
صنایع ادبی ۲۹
مجاز ۲۹
استعاره ۲۹
(گام ۵) ۲۹
(گام ۶) ۳۰
ارتباط غیر مستقیم ۳۱
(گام هفتم) ۳۲
(گام هشتم) ۳۲
نتیجه: نظریه های استنتاجی و الگوی پیام ۳۳
گفتمان و محاوره ۳۴
زبان و بافت ۳۵
ساخت محاوره به ترتیب زمان ۳۷
صحت گشایی ۳۷
۱- عادی و روزمره ۳۷
۲- غیررسمی ۳۸
۳- رسمی ۳۸
نوبت گیری ۳۸
پایان صحبت ۳۹
جملات اجرایی ۴۰
کنش های کلامی ۴۲
معنا، گفتار، و دلالت ۴۵
معنای متکلم ۴۵
گفته ۴۵
دلالت ۴۶
کمیت ۴۷
کیفیت ۴۷
ربط ۴۷
روش ۴۷
پیش فرض کاربرد شناختی ۴۸
انواع پیش فرض: ۴۸
مثال ۴۸
مثال ۴۹
مثال ۴۹
ارجاع متکلم ۵۰
ارجاع تحت اللفضلی مفرد ۵۰
ارجاع مفرد غیرتحت اللفضلی ۵۰
ارجاع مفرد غیرمستقیم ۵۱
نتیجه52

برچسب ها : نقش زبان در ایجاد ارتباط , زبان , ایجاد ارتباط , ارتباط , ارتباط زبانی , الگوی پیام , پروژه , پژوهش , پایان نامه , مقاله , جزوه , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود پایان نامه , دانلود مقاله , دانلود جزوه

زبان و تئوریهای مربوط به آن

همه چیز را به زبان می شناسیم اما زبان را جز به زبان نمی توان شناخت زبان را به تنها چیزی كه در جهان همانند می توان كرد، نورد است این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 165 صفحه می باشد

زبان و تئوریهای مربوط به آن

زبان، زبان شعر، شعر زبان: 

همه چیز را به زبان می شناسیم. اما زبان را جز به زبان نمی توان شناخت. زبان را به تنها چیزی كه در جهان همانند می توان كرد، نورد است. چرا كه ما همه چیز را به نور می بینیم. اما نور را جز به نور نمی توان دید. نور خود روشنگر خویش است. آن چنان روشنگری كه همه چیز را پدیدار می كند. اما خود پنهان می ماند. نور است كه به چشمان ما توان دیدن هر آن چیزی را می دهد كه دیدنی است. اما زبان هر آن چیزی را كه شنیدنی است به ما می شنواند. زبان، نور گوش های ما است و با پرتوافكندن بر هر آن چه دیدنی است و نادیدنی، حس و فهم و عقل ما را بینا و دانا می كند.

 اما در این میان خود پنهان می ماند و تنها آنگاه پدیدار می شود كه با آگاهی و پافشاریبخواهیم گوش خود را بر هر آن چه از راه زبان به ما می رسد بربندیم و به زبان چشم بدوزیم. براین برداری كه همه چیز را به ما می رساند و در میانه خود را نیز همچنانكه بخواهیم چشم را به هرآنچه دیدنی است بربندیم و براین روشنگر خیره شویم كه همه چیز را در برابر ما نمایان می كند. اما خود پنهان می ماند.

 زبان را هم به زبان می توان شناخت. همچنانكه نور را به نور. پس زبان نیز نوری دیگر است. نور،‌جهان پدیدار، جهان فراچشم ما را روشن می كند. اما زبان جهان فراگوش ما را. یعنی نه تنها از آن چه در برابر چشم پدیدار تواند شد، خبری دهد. بلكه از هر چیزی كه در برابر چشم پدیدار نتواند شد نیز نه تنها از آن چه هست خبر می دهد بلكه از هر آن چه بوده است و تواند بود نیز بدینسان زبان واسطه ای است میان انسان و جهان یعنی «هرآنچه هست و بوده است و تواند بود.» با زبان است كه ما در پهنه‌ی بیكران هستی و زمان حضور می یابیم و برگرد «هرآنچه هست و بوده است و تواند بود» دایره ای می زنیم و جهان اش می نامیم. 

در پرتو این نور است كه «هرآنچه هست و بوده است و تواند بود» را در می یابیم و در درون خویش جای می دهیم و جهانمدار می شویم – یعنی انسان. در پرتو این نور است كه حس ظاهر و عقل عملی ما نهان و باطنی می یابد كه حس باطنی و عقل نظری اش می نامیم. 

«زبان» و «جهان» و «انسان» سه گانه ای هستند كه هریك خود و آن دیگر را دربرمی گیرد. وجود هریك شرط وجود آن دیگر است و برای هیچ یك نمی توان پیشینگی منطقی شناخت، چرا كه با هم دایره‌ی هستی را تمامیت می بخشند و هریك برای آن دیگر، شرط لازم و پیشین هستی شناسیك (اُنتولوژیك) است.

 ذات انسان با زبان است كه در جهان پدیدار و جایگیز می شود. یعنی با «حضور در جهان» و «جهان» یعنی آن دایره ی فراگیرنده ی «آنچه هست و بوده است و تواند بود» با بازتابیدن در زبان بر انسان پدیدار می شود. و از این راه عینیت می پذیرد. و زبان با پدیداركردن «انسان» و «جهان» خود را پدیدار می كند و عینیت می بخشد. میان این سه گانگی نسبت های سه سویه ی كیفیتی در كار است كه از راه آن «هستی» پدیدار و معنادار می شود. 

ذات زبان پدیدارگری است. زبان «جهان» را در تمامی كلیت و جزئیتش برای ما گزارش می كند. و «جهان» یعنی دایره ی تمامیت بخشنده ی «آنچه هست و بوده است و تواند بود» اما «تواند-بود» بدر آورد و انسان است كه می تواند در این زهدان بنگرد و «تواندبود» ها را بنامد و فراخواند. با این توانایی است كه انسان در جایگاهی بالاتر از «آن چه هست و بوده است» جای می گیرد و آن چه نیست را نیز می تواند در خیال آورد و بنامد.

 یعنی آن چه را كه در مرتبه ی «امكان» است با شناختن عالم امكان یعنی آن «استوای میان وجود و عدم است» كه انسان نه تنها «هستان» كه «نیستان» را نیز می تواند شناخت و برخی از آنها را از قوه به فعل درمی تواند آورد یا «تواند بود» ها را به هست ها بدل می تواند كرد. این فرونگریستن از افق عالم امكان به عالم هستی است كه به انسان جایگاهی «ماوراء طبیعی» بر فراز طبیعت می بخشد. زیرا طبیعت قلمرو هستی هستان است. و زبان انسانی است كه می تواند از «نیستان» (برای مثال از «عدم» از «مرگ» از «نیستی» نیز همچون هستان سخن بگوید. 

زبان بشر را از باشنده ای طبیعی در میان باشندگان دیگر و وابسته به طبیعت به ساحت «ماوراء طبیعت» برمی كشد یعنی او را انسان می كند كه باشنده ای است زینده در «جهان» كه طبیعت، یعنی هر آن چه جسمانی و مادی است، نیز بخشی از آن است نه تمامی آن. انسان با زیستن در ساحت جهان چیزهایی را كشف می كند كه جز با برای باشنده ای كه در این ساحت می زید، پدیدار نیست . انسان پدری و مادری و خواهری و برادری و دوستی و دشمنی و جنگ و صلح و خدا و شیطان و اخلاق و حقوق و زیبایی و زشتی و شعر و موسیقی و … را كشف می كند ویا همه ی این نسبت ها و باشندگی ها را كه در زهدان هستی خفته اند بیدار می كند و از قوه به فعل می آورد

نوع فایل: word

 سایز :117 KB  

تعداد صفحه:165

برچسب ها : زبان و تئوریهای مربوط به آن , زبان و تئوریهای مربوط به آن , زبان , زبان شعر , شعر زبان , تحقیق , پایان نامه , پروژه , پژوهش , دانلود پژوهش و تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه , دانلود پروژه